بیش از چهار سال است که پژمان فخاریان، کارگردان، مدیر خلاقیت و پژوهشگر تبلیغات در اندیشه‌ی راه‌اندازی موزه تبلیغات است. موزه‌ای که قرار است تا کاربردی چند وجهی داشته باشد و مانند موزه‌های مشابه در دنیا پایگاهی پژوهشی و آموزشی برای صنعت تبلیغات شود.
در ادامه گفت‌وگوی ایران‌ادز با ایشان را در این زمینه می‌خوانید:
– لطفا کمی درباره تاریخ تبلیغات در ایران بفرمایید و چرا فکر می‌کنید تبلیغات ایران نیاز به داشتن موزه اختصاصی دارد؟
تا پیش از انتشار مجموعه کتاب‌های ۲۳۰ سال تبلیغات بازرگانی در مطبوعات فارسی‌زبان که به همت استاد محسن میرزایی تدوین و نوشته شد، خیلی از تبلیغاتچی‌هایی که حتی با تاریخ تبلیغات آشنایی داشتند به درستی نمی دانستند که گذشته تاریخ تبلیغات به بیش از ۲۳۰ سال بر می‌گردد و از مطبوعات فارسی زبان در کشور هند شروع شده است.
البته اسناد و نوشته های بسیار ارزشمندی دیگری هم در این کتاب ها وجود دارد که این مجموعه را به یک موزه مکتوب تبدیل کرده است.
می‌دانید که ایران یک کشور تاریخی است و برای اشیای باستانی موزه‌های تخصصی دارد و تاریخ تبلیغات نیز بخشی از تاریخ این کشور است که بسیار جای تحقیق و پژوهش دارد. یکی از خاستگاه‌های پژوهش در موزه‌ها‌ست.
موزه‌ها به طور کلی دو کارکرد مهم دارند، یکی ثحفظ و نگهداری اشیا تاریخی و البته نمایش عمومی این آثار و دیگری جایی برای پژوهش‌های تاریخی و در اختیار گذاشتن این اشیا تاریخی در اختیار پژوهشگر به شکل خاص.
بنا‌بر‌این وقتی ما از یک تاریخ ۲۳۰ ساله صحبت می‌کنیم – که اتفاقات بسیار مهمی را در خود داشته است – باید جایی برای حفظ و نگهداری این اشیا در اختیار داشته باشیم که بهترین شکل این فضا موزه‌ها هستند.
– چطور می‌شود قدم‌های اجرایی برای تشکیل یک موزه اختصاصی برای تبلیغات برداشت؟ از کجا باید شروع کرد؟
من چهار سال پیش طرحی برای ایجاد موزه تبلیغات در اختیار انجمن صنفی تبلیغات ایران ارایه کردم که هنوز حرکت عملیاتی در این زمینه شکل نگرفته، اما ما می‌دانیم که برای ایجاد یک موزه ابتدا باید یک فضای مناسب داشته باشیم و سپس اشیا تاریخی را در آن قرار دهیم. البته به شرطی که این اشیا از پیش جمع‌آوری شده باشند که درباره تبلیغات ایران این اتفاق نیافتاده است.
پس با انتشار یک فراخوان در میان فعالان و پیشکسوتان تبلیغات و رسانه‌ای کردن این موضوع مهم باید از همه دعوت کنیم که هر آنچه از گذشته تبلیغات ایران در اختیار دارند را به شکل داوطلبانه به موزه بدهند و بعد از جمع‌آوری این اشیا، اسنادی تهیه شده و در اختیار ارگان‌هایی مثل میراث فرهنگی، شهرداری و وزارت ارشاد بدهیم تا مجوز‌های لازم برای راه‌اندازی موزه را با همکاری انجمن صنفی تبلیغات و فعالان این حوزه اخذ کنیم.
– پیش بینی شما از استقبال فعالان عرصه تبلیغات و مردم از موزه چیست؟
همونطور که گفتم کارکرد اصلی موزه‌ها در همه دنیا مشخص است و ثبت، حفظ و نگهداری اشیا تاریخی یا هر سند تاریخی کارکرد اصلی موزه‌ها است.
اما یک موزه می‌تواند به غیر از فروش بلیط برای بازدید عموم که اقتصاد موزه را به عهده خواهد داشت، کارکرد‌های دیگری برای هر چه پویاتر شدنش در نظر گرفت که باز هم باعث گردش اقتصادی بهتر و هم بقای یک موزه می‌شود.
به عنوان مثال ما می‌توانیم فضاهایی برای ایجاد کلاس‌ها یا ورک شاپ‌های تبلیغاتی داشته باشیم و فضایی به عنوان کافی شاپ، کتابخانه، سالن کنفرانس و فضاهایی از این دست برای جذب مردم و متخصصین داشته باشیم که هم با تاریخ تبلیغات بیشتر آشنا بشوند و هم جایی برای ارتباط و گفت‌وگو داشته باشند.
به عنوان مثال موزه گرافیک که زحمت بسیاری برای آن کشیده شده و فضای زیبایی هم دارد، شاید آنقدر که باید شکل پویایی به خود نگرفته و بیشتر متخصصین این رشته و رشته‌های مرتبط از آن بازدید می‌کنند و شاید دور بودن این موزه از مرکز شهر نیز دلیل دیگری برای کمتر دیده شدن آن باشد.
– در صورت راه اندازی موزه تبلیغات چه اسناد ارزشمند تاریخی وجود دارد که می‌تواند مورد پژوهش و بررسی قرار بگیرد؟
معمولا دو نگاه به گذشته تاریخی در میان فعالان و متخصصین وجود دارد. یکی نگاه منفی یا خنثی که یا گذشته تبلیغات را بیارزش و فاقد زیر ساخت‌های علمی و بر اساس تجربه و و آزمون و خطا می‌دانند – که گاهی نتایج اتفاقی داشته – و معمولا این نگاه به خاطر مطالعه کم در زمینه تاریخ تبلیغات شکل می‌گیرد.
نگاه دیگر که شامل کسانی می‌شود که نه تنها در زمینه تاریخ تبلیغات مشاهدات و مطالعاتی داشتند، بلکه سعی در ایجاد ارتباط با پیشکسوتان این رشته کرده‌اند و اسناد بسیار ارزشمند و مهمی که در گذشته شکل گرفته را دیده و شگفت زده شده‌اند و سعی کرده‌اند از دانش پیشینیان خود الهام گرفته و بهره ببرند.
درست است که تمامی عملکردهای گذشته در حوزه تبلیغات ارزش پژوهش و یادگیری را ندارند، اما این آثار نیز از منظر بررسی تاریخی قابل توجه هستند و از طرفی هم اسنادی وجود دارند که نشان دهنده دانش عمیق پیشینیان ما هستند که بعضی از آنها به عنوان کیس استادی قابل بررسی هستند و باعث شگفت‌زدگی متخصصین می‌شوند.
– و نکته پایانی؟
امیدوارم این موزه توسط فعالان تبلیغات و با همکاری عزیزان پیشکسوت تبلیغات و به یاری انجمن صنفی آژانس های تبلیغاتی هر چه زودتر شکل بگیرد و همانطور که ما اکنون جشنواره، کافه، مجله، کتاب، سایت، شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های تخصصی تبلیغاتی داریم، صاحب موزه تبلیغات هم بشویم.
گفت‌وگو : هیات تحریریه‌ی ایران‌ادز